DEVLETİMİZİN AÇIKLAMALARI VE SAĞLIK BAKANLIĞININ UYARILARINA RİAYET EDİLMESİ.

Yeni Koronavirüs (COVID-19), ilk defa 29 Aralık 2019’da Çin’in Wuhan Eyaleti’nde ateş, boğaz ağrısı, öksürük, nefes darlığı gibi belirtiler gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür. Daha önce insanlarda, birkaç koronavirüsün soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonuna neden olduğu bilinmektedir. COVID-19 neden olduğu yeni Koronavirüs salgını başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Wuhan şehri başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine ve sonrada diğer dünya ülkelerine yayılmıştır. Koronaviruslar insanlar arasında hastalık yapabilen, bazı hayvan türlerinde (kedi, deve, yarasa) tespit edilebilen geniş bir virus ailesidir. Hayvanlar arasında dolaşan Koronaviruslar zaman içinde değişim göstererek insana bulaşma yeteneği kazanabilirler ve böylelikle insan olguları görülmeye başlar. Ancak bu virusların insanlar açısından tehdit oluşturması, insandan insana bulaşma yeteneği kazanmalarından sonra söz konusu olur.  

Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virus içeren solunum salgısı damlacıklarını sağlam kişilerin soluması veya hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs insandan insana bulaşabilir. Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için yakın temas (1 metreden yakın) gereklidir. Bugünkü bilgiler ışığında 2019-nCoV’nin gıdalarla (et, süt, yumurta vb) bulaşmadığı söylenebilir. Hastalık, 2-14 gün süren bir kuluçka süresinden sonra birden başlayan yüksek ateş (39 derece), öksürük ve nefes darlığı ile karakterlidir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısının da olduğu görülmüştür.

Vakaların yüzde 80’i hastalığı hafif geçirmektedir. Vakaların %20’si hastane koşullarında tedavi edilmektedir. Hastalık, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkilemektedir. Genç sağlıklı erişkinlerde hastalık nispeten hafif seyretmektedir.

Hastalıktan en çok etkilenen kişiler ise, 60 yaş üstü olanlar, Kalp hastalığı, Hipertansiyon, Diyabet, Kronik Solunum yolu hastalığı (Astım, KOAH GB), Böbrek Hastaları, bağışıklık baskılayan hastalıklar, Kanser Hastaları gibi ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan insanla ve Sağlık Çalışanlarıdır.

Çocuklarda hastalık nadir ve hafif görünmektedir. Şu ana kadar COVID-19’un hamilelik sırasında anneden bebeğe bulaştığına dair bir kanıt bulunmamaktadır. COVID-19 enfeksiyonu sonrası hamile kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin COVID-19 vakalarına benzer olduğunu ve hamilelik sırasında COVID-19 ile enfeksiyonun fetüste olumsuz bir etkisi olduğunu gösteren hiçbir veri olmadığını göstermektedir.

Hastalığın nüfusun daha önce maruz kalmadığı bir hastalık olarak ortaya çıkışı, hastalığa sebep olan etmenin insanlara bulaşması ve tehlikeli bir hastalığa yol açması, hastalık etmeninin insanlar arasında kolayca ve devamlı olarak yayılması ve çok sayıda insanın ölümüne yol açması nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmiştir. Pandemiler veya pandemik hastalıklar, bir kıta, hatta tüm dünya yüzeyi gibi çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen genel addır.

Dünyada bunlar cereyan ederken ülkemizde yaşayan insanlar için tehlike oluşmaması veya en az etkilenmesi için özellikle başta T.C. Sağlık Bakanlığı ve diğer ilgili bakanlıklar bizim de desteklediğimiz bir dizi önlemler almışlardır. Ve 120 ye yakın ülke etkilenirken bizim ülkemize alınan tedbirler sayesinde hastalık çok sonra ve özellikle yırt dışı hareketlerin neden olduğu vakalar şeklinde yansımıştır.

İlgili bakanlıkların bu dönemde aldığı tedbir amaçlı kararlar yerindedir. Ancak vatandaşların da bu karaları uygulaması ile sonuç alınacağı kesindir. Bir paniğe gerek yoktur. Sadece duyarlı olmak, tedbirli olmak yeterlidir. Kulaktan dolma bilgilere İTİBAR edilmemelidir. Sadece ve sadece T.C. Sağlık Bakanlığının açıklamaları dikkate alınmalıdır ve uyarılarına uyulmalıdır.

Bilinmelidir ki hastalıktan korunmak esastır. Bugün için Koronaviruslara etkili olduğu gösterilmiş ilaç yoktur. Henüz hastalıktan korunmak için bir aşı söz konusu değildir.

Korunmak için de T.C. Sağlık Bakanlığı gerekenleri gayet güzel ve anlaşılır bir şekilde her türlü vasıtayı kullanarak vatandaşlarımıza aktarmaktadır. Bu nedenle korunmada şimdilik en etkili yöntem virusla (hasta kişilerle) temas etmekten kaçınmaktır. Bunun için yapılması gerekenleri bir kez daha sıralamakta fayda vardır. Bunlar:

1. El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.

2. Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.

3. Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır araya en az 3-4 adım mesafe konulmalı(mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).

4. Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmelidir

5. Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.

6. Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kâğıt mendil ile örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık yerlere girilmemeli, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, hastalar bulaşmayı önlemek için tıbbi maske kullanılmalıdır.

7. Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.

8. Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.

9. Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, doktora seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmelidir. Hiçbir şikâyet olmasa bile 14 kendinizi evinizde izole edin,

10. Mümkün olduğu kadar yurtdışına yolculuk yapılmaması ve ertelenmesi önerilmektedir.

11. Yeterince sıvı tüketilmeli,

12. Sağlıklı beslenmeye dikkat edilmeli,

13. Vücudun sıhhati için uyku düzenli ve yeterli olmalı,

14. Riskli temasları azaltmak için mümkün oldukça evde kalınmalıdır,

15. Sarılmak, tokalaşmak ve öpüşmek gibi yakın temaslardan kaçınılmalıdır,

16. Kalabalık ortamlarda bulunmayın ve toplantı gibi aktivitelere katılmayın.

Salgının önlenmesinde vatandaşların alınan önlemlere uyması çok önemlidir. Unutmayınız ki; Bir kişi kendini koruduğunda, yakınlarından başlayarak bütün toplumu korumuş olur.

Dr. Hasan ERAYDIN
TÜRKAV Trabzon Şubesi Başkan Yardımcısı