Yirmi birinci yüz yılın ikinci yarısına doğru zaman ilerlerken iletişim ve haberleşme de mantığı zorlayan gelişmeler olmaya devam ediyor. İletişimde ve medyadaki hızlı değişim baş dönücü bir hal almış durumda. Bu değişimin hızı eğitimi, kültürü, sosyal hayatı ve gelenek göreneklerimizde etkiler durumda.
Global dünyanın oyuncağı olan sosyal medya artık yerinden oynatmadığı değer bırakmadı. Bu da kişi, aile ve toplumun değer yargılarımızı erozyona sebep oldu. Artık ölçme, değerlendirme, doğru düşünme, bilinçli ve ilkeli davranışlarımız, kültürel duruşumuzu dahası bakış açılarımızda çok büyük farklılıkların ortaya çıkmasına sebep oldu. Bakış açısının değişkenliği ve farklılığı için çok güzel bir örnekle karşılaşmıştım. Yeri gelmişken aktarırım, faydası olur diye düşünüyorum. Yere çizilmiş bir rakamın başında duran iki kişinin olduğu bir resme denk gelmiş olabilirsiniz. Birisi rakamın 6 olduğunu söylerken diğeri 9 gördüğünü söylüyor. Aslında ikisi de haklıdır ancak bakış açıları farklı olduğu için her ikisi de diğerinin gözünde yanılıyordur. İki seçenekleri vardır; ya orada sayının ne olduğu konusundaki fikirlerini savunarak beklemeye devam ederler ya da yer değiştirip düşüncelerindeki farkı görebilirler. Bakış açısı dediğimiz şey budur.
Eğer bizler, hayata bakış açısının biçimlendirebilir ve değiştirebilir olduğunu anlasaydık, bugün dünya daha iyi bir yer olurdu. İnsanlar bir olayı başka bir kişinin perspektifinden görebilselerdi, birçok kavga ve sorunlardan kaçınılabilirdi. Çocuklara bakış açısının ne demek olduğunu, önemini ve yeni bilgilerle karşılaştıklarında hayata karşı tutumlarını bazı durumlarda neden değiştirmeleri gerekeceğini öğretebilirsek empati kuran, daha iyi ve sorumlu yetişkinler yetiştirebiliriz. Bir şeyi başka birinin bakış açısından görmeye nasıl başlayabileceğini düşünmeden önce, bakış açısının temellerini ve hayata bakış açısının ne demek olduğunu bilmeliyiz.
Hayata bakış açısı nedir?
Tıpkı yukarıda 6 ve 9 ile verilen örnek gibi, hayata bakış açın bir şeyleri görme şeklindir. İnsanların hayata yaklaşım biçimleri ve kişisel deneyimlerindeki her şey dâhil, hayatı görme biçimlerinin tümüdür.
Bu hayatta, yalnızca birkaç şey kesinlikle doğru ya da yanlıştır. Genelde sahip olduğumuz şey bir konuda iki farklı bakış açısıdır. Bir kişi bir şeyin kötü olduğunu ve yapılmaması gerektiğini söylerken bir diğeri “kötü” kelimesinin fazla güçlü bir kelime olduğunu savunabilir. Örneğin sosyal medyada, “en iyi arkadaşın ölmüşse en iyi arkadaşının eşiyle evlenebilir veya sevgili olabilir misin?” sorusu oldukça tartışıldı ve farklı cevaplar ortaya atıldı. Bazı kişiler bunun ahlaki olarak yanlış olduğunu düşünürken, bazıları onlar için bir sorun teşkil etmediğini söyledi. Böyle düşünme sebepleri muhtemelen konuyla ilgili problemi olacak tek kişinin zaten hayatta olmaması ve hayatta olduğu zamanda da en yakın arkadaşı ve eşinin birbirlerine karşı böyle hisler beslemiyor oluşuydu. Bu argümanda her iki tarafın da cevaplarını desteklemek için somut nedenleri olduğunu görebilirsin. Bir taraf hayatta, “seni mutlu ettiği sürece her şey mümkündür” bakış açısını benimserken, diğer taraf “geçmemeniz gereken sınırlar vardır ” düşüncesini benimser. İki taraf için de farklı bakış açıları ve geçerli olan iki seçenek vardır. Her ikisi de kendi seçimlerinde haklıdır ve birinin yanlış olduğunu söylemek doğru olmaz.
Dünyada, olayları diğerine kıyasla çok daha farklı gören 7 milyardan fazla insan vardır. Bu hayatı zorlaştırır, çünkü paylaştığın benzerlikleri görmek yerine, genellikle farklılıklara odaklanırsın, bu da anlaşmazlıklara ve kavgalara yol açar. Sadece bir değiş tokuş yaparak farklı bir perspektiften görmeye çalışabilirsen bu sorunların çoğuna yardımcı olabilirsin. Hayata bakış açın ne kadar önemlidir? Hayata bakış açın insanlarla nasıl ilişki kurduğunu, ilişkileri ve sıkıntıları nasıl ele aldığını ve günlük yaşam biçimini belirler. Hayata bakış açının ne kadar önemli olduğunun farkına varamayabilirsin, çünkü çoğu zaman diğer insanların fikirleri ve kararları bizi etkilemediği sürece, bizimkilerin de onları etkilemeyeceğini düşünürüz. Ancak gerçek şu ki, hayata bakış açın etrafındaki insanları etkiler.
Başlangıçtaki 6 ve 9 benzetmesine geri dönersek, burada oynanabilecek iki farklı senaryo vardır. Ya iki taraf da kendi fikirlerinde diretir ve bunun sonucunda sağlıklı bir iletişim kurma şansları kalmaz, ya da yer değiştirerek birbirlerinin bakış açısından bakıp ortak bir fikre varabilirler. Böylelikle el sıkışıp belki sonrasında beraber bir şeyler içmeye gidip arkadaş olabilirler. Tüm bunlar, olaylara başka bir perspektiften bakarak mümkün olur.
Hayata karşı kötü ya da olumsuz bir bakış açısın varsa, çevrendeki her şeyi ve etrafındaki herkesi olumsuz etkilersin. Kendini sürekli öfkeli hisseder ve başkalarının bakış açılarını kabul edemezsin. Normal zamanda bakış açında küçük bir değişim yaparak çözebileceğin durumlardan şikâyetçi ve stresli olabilirsin. Hayata karşı iyi bir bakış açısına sahip olmak sana bir avantaj sağlar. Her şeyden önce, diğer insanların bakış açısından görmeye çok daha açık olursun, böylece anlamlı ilişkiler yaratman da kolaylaşır. Ayrıca minnettar ve mutlu olmak için çok daha fazla neden bulabilirsin. Sürekli olarak şükran duyduğun ve mutlu olduğun bir hayat yaşıyorsan, tatmin edici bir hayatın vardır. Hayata bakış açını nasıl değiştirirsin? Bakış açını değiştirmek kasıtlı olarak vermen gereken aktif bir karardır. İlk olarak, hayata dair mevcut bakış açının mutlak olmadığını ve değiştirilebileceğini anlamalısın. Ardından, şuan sahip olduğundan farklı bir bakış açısına sahip olmanın önemini anlamalısın. Bunlarla başa çıktığında, hayata bakış açını değiştirmek için atabileceğin bazı aktif adımlar vardır:
Şikâyet etmeyi bırak. Mutluluğu ara. Sosyal medyayı bilinçli kullan. Hayata bakış açın söz konusu olduğunda, en önemli fikrin seninki olmadığını, diğer kişinin bakış açısının da önemli olduğunu her zaman hatırla. Senin hayata bakış açın da gelişebilir ve bazen başka birinin gözünden bakmaya çalışmak, kendi düşüncelerini ve tutumunu gözlemlemenin bir yoludur.
Kemal Özdemir