Rize ili ihracatı %10 ve Artvin ili ihracatı %7 artarken Trabzon ili ihracatında %7 ve Gümüşhane ili ihracatında ise %5 düşüş yaşanmış ve 2022 yılında toplamda Bölge ihracatı geçen yıla göre %4 düşüşle 1 Milyar 445 Milyon 614 Bin 923 $ olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında Doğu Karadeniz Bölgesi Trabzon, Rize, Artvin ve Gümüşhane illerinden en fazla ihracat gerçekleştirilen ilk 5 sektör sırasıyla;
Ø 551.326.124 $ tutarında ihracat ile Fındık ve Mamulleri,
Ø 251.062.578 $ tutarındaki ihracatla Yaş Meyve ve Sebze,
Ø 190.055.616 $ tutarında ihracatla Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri
Ø 179.883.676 $ tutarında ihracatla Maden ve Metal Ürünleri
Ø 42.278.536 $ tutarında ihracatla Otomotiv Endüstrisi olarak sıralanmıştır
Doğu Karadeniz Bölgemizden 2022 yılında 136 farklı ülkeye ihracat yapılmıştır. 2022 yılında bölgemizden en fazla ihracat yapılan ilk 5 ülke ise;
Ø %28 artış ve 310.473.598 $ tutarında ihracatla Rusya Federasyonu,
Ø %39 düşüş ve 175.859.491 $ tutarında ihracatla İtalya,
Ø %7 düşüş ve 144.500.465 $ tutarında ihracatla Almanya,
Ø %36 artış ve 140.127.979 $ tutarında ihracatla Gürcistan
Ø %27 düşüş ve 94.969.389 $ tutarında ihracatla Çin Halk Cumhuriyeti olarak sıralanmıştır.
Bölge ihracatındaki düşüşte en önemli etken özellikle Avrupa piyasalarında yaşanan durgunluğa bağlı olarak fındık ihracatının bir önceki yıla göre düşük kalmasından kaynaklı olup, fındık hariç tutulduğunda Bölge ihracatında bir önceki yıla göre %22 oranında artış yaşanmıştır.
Bunun yanında, Doğu Karadeniz Bölgesi illeri içinde 1 Milyar Dolar üzeri ihracat gerçekleştiren Trabzon ilimiz bu başarısını 2022 yılında da sürdürerek, Türkiye geneli 1 Milyar $ üstü ihracat gerçekleştiren şehirler arasındaki yerini korumuştur.
Sürekli dile getirdiğimiz gibi Doğu Karadeniz Bölgesinde teşviklerin yetersiz olması, yatırımcının teşviklerin yetersiz olması nedeniyle yatırımda Bölge illerini tercih etmemesi, Doğu Karadeniz Bölgesinin yeterli düzeyde yatırım alamaması ve hepsinden önemlisi de ulaştırma ve lojistikte altyapı yetersizlikleri Bölge ihracatının düşüş trendine girmesine neden olmuştur.
Alternatif sınır kapılarının açılmasının gerektiğini defalarca gündeme getirmemize rağmen, hala sınır kapılarımızda yaşanan yoğunluklar, 1 günde ürün teslimatı yaptığımız Ülkelere dahi 7 günde ürün teslimatı yapabilmemiz, sınır kapılarımızda araçların 7 gün çıkış kuyruklarında beklemesi ulaşım maliyetlerini artırdığı gibi bu durum ihracatımızı da düşüş trendine taşımıştır.
2022 yılında küresel piyasalarda yaşanan yüksek enflasyon ve bunun sonucu talepteki daralma ve resesyon durumu yanında Ülkemizde kur baskısı ve özellikle enerji fiyatlarında yaşanan yüksek artışlar ihracatçılarımızın rekabet imkanlarını yok etmiş ve ihracatçımız kendi imkanları ile ayakta kalma mücadelesi vermiştir.
Bütün bunlara rağmen, ihracatçımızın Pazar payını koruyarak ihracatını sürdürmesi takdire şayan bir başarı olup, tüm Bölge ihracatçılarımıza bu başarılarından dolayı şükranlarımızı arz ediyoruz.
Doğu Karadeniz Bölgemizin ihracatının sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması ve Bölgede hızla artan işsizlik ve yatırım yetersizliğinin çözüme kavuşturulması açısından, Hükümetimiz ve Bölge siyasilerinden en öncelikli beklentimiz; Bölgemizde sanayileşmenin başlatılabilmesi ve yatırımcı açısından Bölgenin cazip hale getirilmesi için Doğu Karadeniz Bölgesi illerinin tamamıyla 5. Bölge teşvikleri kapsamına alınmasıdır.
Bunun yanında Bölge ihracatımızın artırılabilmesi için her defasında sıraladığımız ve bugüne kadar çözüm alamadığımız ihracatçımızın çözüm talepleri olan;
1- Bölgemizde çok yüksek rakamlarda olan yatırım arsaları için sanayici ve ihracatçılarımıza kamu eliyle arsa üretimi yapılmalı ve hatta TOKİ eliyle sanayiciye yatırım arsa üretimi ve fabrika binası üretimi yapılarak uzun vadeli ödeme sistemi ile tahsis edilmeli,
2- Doğu Karadeniz Bölgemiz illerine hitap edecek ve yüksek katma değerli ürünlerin üretiminin yapılacağı Trabzon Yatırım Adası Endüstri Bölgesinin yatırımının yapımına acilen başlanılması.
3- Taşıma ücretlerinin rekabetçi seviyeye çekilebilmesi için Samsun demiryolu hattının, sahil bandından Ordu-Giresun-Trabzon-Rize-Hopa güzergahından ve bu güzergahlardaki limanlara bağlantılı bir şekilde Orta Asya’ya uzanan hat olan Gürcistan-Batum Demiryolu hattına bağlanması aciliyet arz etmektedir.
4- Sarp Sınır Kapısına alternatif olacak Muratlı Sınır Kapısı bir an önce açılmalıdır.
5- İllerin her ilçesinin aynı oranda gelişemediği gerçeğinden hareketle; ilçe bazında sınıflandırma yapılarak revize edilecek teşvik sistemiyle, Trabzon’un az gelişmiş yüksek ve iç kesimlerinin, yatırım teşvik mevzuatında gelişmiş 3. Bölge illeri arasında değil yeterli gelişmişlik düzeyine ulaşamamış 6. Bölge illeri arasında yer alması sağlanmalı, bu şekilde devreye alınacak teşviklerle yatırımcısı hazır olan Tekstilkent bir an önce hayata geçirilmelidir.
6- Rusya-Ukrayna arasında yaşanan savaş nedeniyle tüm ülkeler karayolu geçişlerini Karadeniz Sahil güzergahı üzerinden Sarp Sınır Kapısına yoğunlaştırdığı günümüzde, yetersiz kalan Samsun – Sarp karayolunun, otoyol olarak planlanarak Doğu Karadeniz Bölgesinin İstanbul ve Ankara Otoyol ağına bağlanması büyük aciliyet arz etmektedir.
7- Birçok ülkenin fındık üretiminde önemli aşama kat ettiği gerçeği göz önünde bulundurularak ve ülkemizin sektördeki hakimiyetini kaybetmek üzere olduğu gerçeğinin farkına varılarak, en kısa sürede fındık üretiminde üretimde verim ve kaliteyi artıracak destekleme modeline geçilmesi gerekmektedir.
8- Bu köklü sorunların yanında, Trabzon’dan THY’nin direkt yurtdışı kargo taşımalarını başlatması ve Trabzon’dan yeni denizyolu konteyner hatlarının açılması şehrin ihracatına dinamizm katacak unsurlardır.
Unutulmamalıdır ki, Bölgemizin kalkınmasının en önemli anahtarı ihracattır ve ihracat Bölgemiz illerinin büyüme ve istihdamına en büyük katkıyı sağlamakta, Doğu Karadeniz Bölgesi illerinin en büyük girdisi ihracattan sağlanmaktadır. Bu artışın sürdürülebilir kılınması, ihracatçımıza rekabet imkânı kazandırmak için çözüm önerilerimizin bir an önce hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Saffet KALYONCU
Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği
Yönetim Kurulu Başkanı
