İSMET KÖSOĞLU
Türkiye’de dağ horozu hakkında şenlik yapan tek ilçenin İkizdere olduğunu söyleyen İkizdere Belediye Başkanı Hakan Karagöz’’ Dünyanın çok az sayıdaki bölgesinde yaşamını sürdüren Dağ Horozu Bölgemiz dağlarında üretimini ve yaşamını sürdürüyor. Dağ Horozu, Kafkasya Ekolojik Bölgesi’ndeki dağların yüksek kesimlerinde yaşayan orta boy bir kuştur. Ülkemizde Rize il sınırları yüksek kesimlerinden İkizdere bölgesinde, doğuda Gürcistan’ın batı sınırına kadar Doğu Karadeniz Dağları boyunca, uzanan dağlık alan ile Ardahan’ın kuzey kesimleri boyunca yaşadığı bilinmektedir. İlçemizde 16 kez Dağ Horozu şenliğimiz yapıldı.2 senedir pandemi dolayısıyla yapamadığımız şenliği bu kez 3-5 Haziran günlerinde yapacağız. Çeşitli faaliyetlerimiz olacak. İlçemizin bu konuda doğayı koruyan, temiz tutan bir örnek ilçe olma yolunda çalışma gösteriyoruz Kuş gözlemciliği turizmini bölgemize çekmek için başlatılan ‘Dağ Horozu’ Şenliğini bu yıl daha geniş kapsamlı bir konsepte yapıyoruz. Şenliğimizi Belediyemiz ve Kaymakamlığımızla beraber Türkiye’nin en yetkin kuş gözlemcilerinden Birol Hatinoğlu ve Hasan Kuy organizasyonuyla yapacağız’’ dedi.
Dağ Horozu Doğu Karadeniz’de yaşıyor
Kafkasya Bölgesi’nde yaşayan bu Dağ Horozu endemik olmakla beraber Gürcistan, İran, Rusya, Ermenistan ve Türkiye’de yaşıyor.
Ülkemizdeki 1500 ila 3300 metre yükseklikteki ağaç yetişme sınırı üzerinde yazın da yeşil kalabilen çayırlar (alpin) arasında yayılış gösteren Dağ Horozu, orman olarak genellikle huş ormanlarını, orman örtüsünün azalarak çalı formlu yapıya dönüştüğü alanlar (subalpin) ve yüksek çayırlık (alpin) bölgelerde ise ormangüllerinden oluşan ortamları yaşam alanı olarak tercih eder. Araştırmalara göre, ülkemizdeki mevcut Dağ Horozu popülasyonunun 1000- 1500 birey arasında olduğu tahmin ediliyor.
Ortalama yaşam süresi 9 yıl olan Dağ Horozunun erkek ve dişi bireyleri renk, boyut, şekil ve davranış gibi çeşitli özellikler bakımından farklılık gösterir. Erkeğinin, uzun, aşağı doğru kıvrık ve çatallı kuyruğu vardır. Siyah olan tüyleri yakından bakıldığında mavi-yeşil renk veren yanardönerli bir görüntüye sahiptir.
Omzunda beyaz bir leke, gözlerinin üzerinde belirgin şekilde iki yanda kırmızı ibikleri mevcuttur. Kanat altı tüyleri beyazdır.
Dişi Dağ Horozları ise erkekten küçüktür, üst tarafı siyah çizgili, alt tarafı grimsi kahverengi renktedir. Dişinin kuyruğu erkeğinkinden kısa ve köşeli uçludur. Dişiler cinsel ergenliğe birinci yılın sonunda erişirken, erkekler cinsel erişkinliğe ikinci yılın sonunda erişirler. Türün üreme mevsimi nisan ortasından haziran sonuna kadar sürer. Yılda bir kez ve bir seferde 8-12 adet yumurta yaparlar. Dişiler tek başlarına kuluçkaya yatarlar, genellikle yuvalarını yoğun bitki örtüsü altına yaparlar. Kuluçka süresi yaklaşık 20–25 gündür. Kuluçka dönemi ile yırtıcıların saldırıları sonucu yavru kayıpları ilk bir ayda yarı yarıya olur.
Göçmen bir tür olmayan Dağ Horozları yaz aylarında yüksek rakımda bulunurken, kış aylarında daha alçak rakımlarda yaşamlarını sürdürürler. İnsanlardan uzakta yaşayan, görülmesi ve yakalanması zor hayvanlardan birisi olan Dağ Horozu ekoturizm açısından önemli bir tür olmakla beraber, kuş gözlemciliği için gelen çok sayıda yerli ve yabancı turisti de bölgeye çekiyor.
